Ξυνός Απόστολος MD
Μαιευτήρας, Χειρουργός Γυναικολόγος
Χρόνιες, Επαναλαμβανόμενες και Υποτροπιάζουσες Ουρολοιμώξεις
Χρόνιες, Επαναλαμβανόμενες και Υποτροπιάζουσες Ουρολοιμώξεις
Οι χρόνιες, οι επαναλαμβανόμενες και οι υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις αποτελούν ειδικά τα τελευταία χρόνια, μία συχνή πάθηση για τις γυναίκες, που καταρρακώνει την ψυχολογική και σωματική τους υγεία. Όλο και συχνότερα αντιμετωπίζω γυναίκες με επαναλαμβανόμενες ουρολοιμώξεις, οι οποίες ζούνε στην κυριολεξία ένα μαρτύριο. Πρόκειται για μία άλυτη κατάσταση που υποβαθμίζει την ποιότητα της ζωής της γυναίκας, εκμηδενίζει την σεξουαλικότητα της και κατακερματίζει την ψυχολογία της για άπειρους λόγους, με κυρίαρχο, το ότι δεν μπορεί να βρει λύση στο πρόβλημά της.
Παρότι το ουροποιητικό σύστημα διαθέτει διάφορους αμυντικούς τρόπους ώστε να προφυλάσσεται από τις μολύνσεις, εντούτοις σε ένα πολύ μεγάλο ποσοστό γυναικών, ο μηχανισμός αυτός φαίνεται ότι δεν δουλεύει ή τουλάχιστον δεν επαρκεί.
Σε αυτή την διαταραχή εμπλέκονται πολλοί παράγοντες μεμονωμένα, αλλά και σε συνδυασμό μεταξύ τους.
Τι είναι η Ουρολοίμωξη
Η ουρολοίμωξη είναι η μόλυνση του ουροποιητικού συστήματος από κάποιο μικρόβιο και μπορεί να συμβεί σε όλες τις ηλικίες μιας γυναίκας και σε όλες τις περιόδους της ζωής της, είτε στην μικρή ηλικία, είτε στην εφηβεία, είτε στην αναπαραγωγική ηλικία, είτε περιεμμηνοπαυσιακά, είτε εμμηνοπαυσιακά.
Παρότι τα επιθηλιακά κύτταρα της ουρήθρας διαθέτουν την βακτηριοστατική ικανότητα να περιορίζουν την είσοδο των μικροβίων εντός του ουροποιητικού αυλού, καθώς επίσης και τα ούρα διαθέτουν όξινο Ph με βακτηριοκτόνο δράση, εντούτοις ορισμένα βακτήρια εισέρχονται στο ουροποιητικό σύστημα προκαλώντας μολύνσεις.
Ανάλογα με το όργανο που προσβάλλεται από τα βακτήρια, προκαλούνται στην γυναίκα οι ουρηθρίτιδες, οι κυστίτιδες και οι πυελονεφρίτιδες.
Τι είναι οι Υποτροπιάζουσες Ουρολοιμώξεις, τι είναι οι Χρόνιες Ουρολοιμώξεις και τι οι Επαναλαμβανόμενες Ουρολοιμώξεις
-
Όταν μία γυναίκα εκδηλώσει ουρολοίμωξη, λάβει την κατάλληλη αντιβιοτική αγωγή και γίνει καλά, (χωρίς να νιώθει συμπτώματα και με στείρα καλλιέργεια ούρων), αλλά μετά από 2 εβδομάδες ξαναπαρουσιάσει ουρολοίμωξη, τότε μιλάμε για υποτροπιάζουσα ουρολοίμωξη, γεγονός που φανερώνει είτε επαναμόλυνση, είτε αστοχία στην θεραπεία, είτε και τα δύο.
-
Όταν μία γυναίκα εκδηλώσει περισσότερες από 3 ουρολοιμώξεις μέσα σε 12 μήνες ή περισσότερες από 2 ουρολοιμώξεις στο τελευταίο 6μηνο, τότε πρόκειται για χρόνια ή επαναλαμβανόμενη ουρολοίμωξη.
Στο σημείο αυτό ξεκινάει ο φαύλος κύκλος των αντιβιώσεων, των θεραπειών, των ουροκαλλιεργειών και των ουρολοιμώξεων.
Όταν μία γυναίκα παρουσιάσει υποτροπιάζουσα ουρολοίμωξη, τότε δυστυχώς οι πιθανότητες να μπει στο σύνδρομο των επαναλαμβανόμενων ουρολοιμώξεων είναι πάρα πολλές, γιατί αναπτύσσονται προδιαθέσεις από τον οργανισμό και ανθεκτικότητες από τα μικρόβια.
Ποια είναι τα αίτια που προκαλούν τις υποτροπιάζουσες, τις χρόνιες και επαναλαμβανόμενες ουρολοιμώξεις
Τα αίτια είναι πάρα πολλά και τις περισσότερες φορές μένουν αδιευκρίνιστα. Ωστόσο θα αναφέρω ορισμένα, για να έχουμε μία εικόνα τις πολυπλοκότητας και των μηχανισμών της νόσησης:
-
Πολλές γυναίκες, είναι πιο επιρρεπείς στις επαναλαμβανόμενες ουρολοιμώξεις λόγω κληρονομικής προδιάθεσης (πχ. αλκαλικά ούρα, ατροφία του επιθηλίου της ουρήθρας και της κύστεως, μειωμένοι αμυντικοί μηχανισμοί, κ.α).
-
Η αναβολή/καθυστέρηση της ούρησης. Πολλές γυναίκες αναβάλουν την ούρησή τους, με αποτέλεσμα την συσσώρευση βακτηριδίων στα στάσιμα ούρα και την αύξηση του μικροβιακού φορτίου.
-
Οι προηγηθείσες ουρολοιμώξεις σε μικρές ηλικίες <15 ετών και οι πολλαπλές ουρολοιμώξεις στην ενήλικη ζωή δημιουργούν έδαφος προδιάθεσης και ευαισθησίας.
-
Οι συγγενείς ή οι δευτεροπαθείς ανατομικές και λειτουργικές ανωμαλίες στο ουροποιητικό, όπως: τα στενώματα ουρήθρας, η κυστεοουρητηρική παλινδρόμηση, οι πολυκυστικοί νεφροί, η νεφρολιθίαση, η λιθίαση της κύστεως, τα συρίγγια του ουροποιητικού, η πρόπτωση της ουροδόχου κύστης, κ.α., αποτελούν αιτίες συνεχών ουρολοιμώξεων.
-
Η λήψη ορισμένων φαρμάκων, όπως: τα αντιισταμινικά, τα αντιψυχωσικά, τα αποσυμφορητικά, τα αντιχολινεργικά, κ.α., μπορούν να προκαλέσουν υπόλειμμα ούρων στην ουροδόχο κύστη και κατ’ επέκταση, αύξηση του μικροβιακού φορτίου και αποικισμό.
-
Οι συχνές σεξουαλικές επαφές >3/εβδομάδα. Με την τριβή της συνουσίας, μεταφέρονται μικρόβια από τις παρακείμενες ανατομικές περιοχές προς την ουρήθρα που και αυτή με την σειρά της έχει υποστεί ερεθισμό και μικρολύσεις στον βλεννογόνο της. Σύμφωνα με το Urology Care Foundation η νόσος που ταλαιπωρεί τις νιόπαντρες γυναίκες, είναι η “κυστίτιδα του μήνα του μέλιτος”.
-
Οι λάθος πρακτικές στην καθαριότητα και την υγιεινή της περιοχής, αφού πολλές γυναίκες φροντίζουν την ευαίσθητη περιοχή με λάθος χειρισμούς.
-
Η εμμηνόπαυση προκαλεί ατροφία του κολπικού επιθηλίου και του επιθηλίου της ουρήθρας, μειώνοντας την άμυνα της περιοχής στις μικροβιακές λοιμώξεις.
-
Τους καλοκαιρινούς μήνες λόγω της εφίδρωσης τα ούρα εντός της κύστης συμπυκνώνονται και ευνοείται η υπερανάπτυξη των παθογόνων μικροοργανισμών στο ουρογεννητικό σύστημα, με συνέπεια την εκδήλωση λοιμώξεων.
-
Η εγκυμοσύνη, οι χημειοθεραπείες, ο σακχαρώδης διαβήτης και η γήρανση, προδιαθέτουν στην εμφάνιση επαναλαμβανομένων ουρολοιμώξεων.
-
Η ανθεκτικότητα των μικροβίων στις αντιβιώσεις, είναι ένα μεγάλο κεφάλαιο στις υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις. Τα μικρόβια που προκαλούν τις ουρολοιμώξεις είναι: το E. Coli που ευθύνεται για το 75% των υποτροπιαζουσών ουρολοιμώξεων και ακολουθούν τα: Proteus spp, Klebsiella, Enterococcus, Pseudomonas Aeruginosa, Serratia spp, Morganella, Staphylococcus saprophyticus, η γονόρροια, οι τριχομονάδες, το μυκόπλασμα, τα χλαμύδια, οι μύκητες, κ.α. Πολλά από τα στελέχη αυτών των μικροβίων, επειδή μπορεί να έχουν αναπτύξει ανθεκτικότητα έναντι των αντιβιώσεων που λαμβάνει η ασθενής, δεν εκριζώνονται από το ουροποιητικό, με αποτέλεσμα να προκαλούν διαρκώς λοιμώξεις. Ακόμη και με στείρα ουροκαλλιέργεια, μπορεί να υπάρχουν στην ουροδόχο κύστη biofilms, τα οποία είναι οργανωμένες κοινότητες μικροβίων σε πλαγκτονική μορφή και οι οποίες ανά πάσα στιγμή μπορεί να προκαλέσουν μικροβιακό αποικισμό και λοίμωξη.
Ποια είναι τα συμπτώματα της Ουρολοίμωξης
Τα συμπτώματα μιας λοίμωξης του κατώτερου ουροποιητικού, η οποία μπορεί να προσβάλλει την κύστη ή και την ουρήθρα είναι:
-
δυσφορία, κάψιμο και πόνος κατά τη διάρκεια της ούρησης και μετά
-
ούρα με θολή όψη
-
ούρα με δυσάρεστη οσμή
-
αιματουρία
-
επίταξη για ούρηση - συχνουρία - νυκτουρία
-
δυσκολία στη συγκράτηση των ούρων
-
πόνος ή και αίσθημα βάρους - πίεσης στην ηβική περιοχή ή και στο κάτω μέρος της κοιλιάς
-
γενική κακουχία
-
ευαισθησία στην πυελική περιοχή
Τα συμπτώματα μιας λοίμωξης του ανώτερου ουροποιητικού που μπορεί να προσβάλλει τους νεφρούς και τους ουρητήρες είναι:
-
πυρετός >37,5 C) ή και ρίγος
-
έμετος
-
ναυτία
-
διάρροια
-
πόνος στην κοιλιά, πλάτη, μέση και στα πλευρά που επιδεινώνεται κατά την ούρηση
-
συμπτώματα από το κατώτερο ουροποιητικό
Ποιες είναι οι εξετάσεις που πρέπει να κάνει μία γυναίκα που υποφέρει από χρόνιες, επαναλαμβανόμενες και υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις
Εκτός από τις συνήθεις ουρολογικές και γυναικολογικές εξετάσεις, ο γυναικολόγος θα συνταγογραφήσει στην ασθενή έναν πλήρη αιματολογικό έλεγχο για τον προσδιορισμό τυχόντων υποκείμενων νοσημάτων που μπορεί να αποτελούν αίτια για την νόσο.
Επίσης θα συστήσει υπερηχογράφημα νεφρών και ουροδόχου κύστης, υπερηχογράφημα άνω-κάτω κοιλίας, αξονική και μαγνητική τομογραφία άνω-κάτω κοιλίας και οπισθοπεριτοναϊκού χώρου.
Ποια είναι η θεραπεία για τις υποτροπιάζουσες, τις χρόνιες και επαναλαμβανόμενες ουρολοιμώξεις
Αν ο παραπάνω έλεγχος δείξει κάποια λειτουργική διαταραχή ή ανατομικό πρόβλημα στο ουροποιητικό σύστημα της ασθενούς, τότε η κύρια θεραπεία θα πρέπει να επικεντρωθεί στην αποκατάσταση του συγκεκριμένου προβλήματος που ευθύνεται για τις ουρολοιμώξεις.
Αν δεν υπάρχει δυσμορφία, διαταραχή ή ανατομικό πρόβλημα στις δομές, τότε ο γυναικολόγος θα συστήσει χημειοπροφύλαξη, δηλαδή την προφυλακτική χορήγηση αντιβιοτικών για μεγάλο χρονικό διάστημα και σε χαμηλότερη δόση.
Με αυτόν τον τρόπο δημιουργούνται επίπεδα του αντιβιοτικού στο ουροποιητικό σύστημα επί μακρόν και μειώνεται ή αποτρέπεται μία επανα-ουρολοίμωξη.
Μεγάλο όφελος στην αποτροπή μίας ουρολοίμωξης (στις επιρρεπείς γυναίκες που υποφέρουν από συνεχόμενες ουρολοιμώξεις), προσφέρει η λήψη μίας δόσης (μονοδόση) αντιβιοτικού ευρέος φάσματος, μετά από κάθε σεξουαλική επαφή.
Για τις προ-μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες, ο γυναικολόγος θα συστήσει την ενίσχυση του ατροφικού κολπικού βλεννογόνου με κατάλληλα σκευάσματα.
Άλλες επικουρικές οδηγίες που μπορεί να βοηθήσουν κάποιες γυναίκες (δεν είναι όλες οι οδηγίες κατάλληλες για όλες τις γυναίκες), είναι:
-
Χρήση προφυλακτικού σε κάθε σεξουαλική επαφή
-
Ούρηση μετά την σεξουαλική επαφή
-
Πλύση των γεννητικών οργάνων πριν και μετά τη σεξουαλική επαφή
-
Ούρηση πριν από τον ύπνο
-
Κατανάλωση άφθονων υγρών τουλάχιστον 12 ποτήρια νερό την ημέρα
-
Τακτική ούρηση
-
Διακοπή αλκοόλ και καυτερών τροφών
-
Τακτική άσκηση
-
Αποφυγή στενών ρούχων και εσωρούχων
-
Χρήση βαμβακερών εσωρούχων
-
Αλλαγή του βρεγμένου μαγιό μετά το κολύμπι στη θάλασσα
-
Αποφυγή χρήσης πισίνας, τζακούζι, κλπ
-
Λήψη προβιοτικών
-
Λήψη συμπυκνωμένων σκευασμάτων cranberry
-
Υιοθέτηση πρακτικών υγιεινής, όπως, το τακτικό πλύσιμο της εξωτερικής περιοχής των γεννητικών οργάνων με ειδικά καθαριστικά προϊόντα, κατάλληλα για την ευαίσθητη περιοχή και σκούπισμα με φορά από μπροστά προς τα πίσω, για να μην μεταφέρονται τα μικρόβια του πρωκτού στον κόλπο.
